باقر بن عثمان بخاری اوچیباقر بن عثمان بُخاری اوچی، از عرفای قرن یازدهم شبه قاره و صاحب جواهرالاولیا است. ۱ - مشخصاتمحمدعلی بن شیخ عبدالواسع صوفی، شاگرد و مریدِ باقر نام او را محمدباقر تارکی نوشته، [۱]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۵۵۵، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
امّا خود او فقط سیّدباقر آورده است. [۲]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۱، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
از نیاکان او نخستین کسی که از بخارا به هند مهاجرت کرد سیّدجلال بن سیّدعلی ابوالمؤید بود که در ۶۳۵ از راه مُلتان به بکّر (در پنجاب پاکستان ) رسید و با شیخ بهاءالدین زکریای ملتانی (متوفی ۶۶۱) بیعت کرد و پس از درگذشت او به اجازه پسرش، شیخ صدرالدین عارف ملتانی، در اُچ (در پنجاب پاکستان) اقامت گزید. سیّدجلال الدین بخاری، معروف به جهانیان جهانگشت (۷۰۷ـ۷۸۵)، از عارفان نامدار آن خطّه و صاحب چندین کتاب فارسی، یکی دیگر از اجداد باقر است. پدرش عثمان، که تا ۱۰۵۱ زنده بود، نیز از صوفیه و نویسنده مونس البخاری کلان و مونس البخاری خرد و مجموع البخاری و بحرالعجایب است. [۳]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۱۲، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۴]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۳۱۸، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
باقر در اُچ زاده شد و تحصیلات ابتدایی را در محضر سیدشمس الدین مخدوم امام بخاری گجراتی، نویسنده راحت البخاری و تفسیر بخاری، تکمیل کرد [۵]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۱۱۳، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
و خرقه خلافت را از پدر خود گرفت [۶]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۲۹۶، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
و به چلّه نشینی و اعتکاف و ارشاد و تبلیغ پرداخت. [۷]
غلام سرور، ج۱، ص۵۲ـ۵۸.
۲ - شاگردانعلی اکبر بن سیدحامد قتال اُچی، صاحب فوایدالبخاری و باقرالانوار، از شاگردان او بوده است. [۸]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۲۳۷، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
۳ - وفاتتاریخ دقیق تولّد و وفات باقر معلوم نیست. اما مطمئناً تا ۱۰۹۸ زنده بوده است. [۹]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۲۳۹، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۰]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۲۹۷، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۱]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۳۳۳، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
قبر او در اُچ موجود است. ۴ - کتاب جواهرالاولیاجواهرالاولیا کتابی است پر حجم به زبان فارسی در اوراد و ادعیه اسلامی و مسائل عرفانی که مؤلف از پدر خود و کتابهای معتبر [۱۲]
غلام سرور، ج۱، ص۷۶ـ۷۹.
یا در چلّه نشینی و اعتکاف از بزرگان دیده و شنیده و از آن‌ها هر چه به عربی بوده به فارسی برگردانده است. [۱۳]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۱، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
در جواهرالاولیا [۱۴]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۱۱۱، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۵]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۲۶۱، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۶]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۳۲۰، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
[۱۷]
باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، ج۱، ص۵۵۱، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶.
از سه اثر دیگر باقر نیز نام برده شده است: اکبر جلالی، باقر المرادات، خمس الانوار که نسخه ای از آن‌ها شناخته نشده است.
۵ - فهرست منابع(۱) باقربن عثمان بخاری، جواهرالاولیا، چاپ غلام سرور، اسلام آباد ۱۳۹۶/۱۹۷۶. (۲) غلام سرور. (۳) مقدمه جواهرالاولیا، اسلام آباد ۱۳۹۶/ ۱۹۷۶. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باقر بن عثمان بخاری اوچی»، شماره۲۷۵. |